Το λάθος του Ερντογάν και το αβέβαιο μέλλον της Τουρκίας

Η συνταγματική αλλαγή στη Τουρκία για πολλούς θεωρήθηκε ως νίκη του Ερντογάν ο οποίος με περισσότερες εξουσίες και με πιθανή επιστροφή στην αρχηγία του AKP θα γίνει ο ηγεμόνας της χώρας. Χωρίς να φοβάται πλέον ούτε και ανταρσία από το δικό του κόμμα ή τυχόν παραμέρισμα του, τότε το συμπέρασμα φαίνεται να είναι ορθό.

Ωστόσο, η ιστορία μιας άλλης γειτονικής του χώρας φαίνεται πως δεν προμηνύει θετικές εξελίξεις για αυτή την αλλαγή στη Τουρκία. Ο Saddam Houssein, πρώην δικτάτορας του Ιράκ, προσπάθησε να κάνει ακριβώς αυτό που κάνει τώρα ο Ερντογάν, δηλαδή να ισχυροποιηθεί και να δημιουργήσει ένα έθνος του οποίου η ενότητα να βασίζεται στο πρόσωπο που το καθοδηγεί και όχι στα απαραίτητα ενοποιητικά πολιτικά και πολιτιστικά του στοιχεία. Όπως η Τουρκία, έτσι και στο Ιράκ μια μεγάλη μειονότητα είναι οι Κούρδοι. Ανυπότακτοι και στις δύο χώρες αρνούνται να ενταχθούν σε οποιοδήποτε άλλο έθνος, με συχνά βαρύ τίμημα (βλ. επιθέσεις με χημικά εναντίον της στο Ιράκ τη δεκαετία του '90 και καταπίεση και συχνές επιθέσεις στη Τουρκία). 

Πέρα από τις διαφορετικές μειονότητες, το μεγαλύτερο πρόβλημα που πιθανόν να αντιμετωπίσει η Τουρκία είναι η απουσία ομαλότητας ή και εξεύρεσης του επόμενου ηγέτη της χώρας. Ο παραγκωνισμός ατόμων με ηγετικές διαθέσεις τόσο από το AKP όσο και από άλλους χώρους καθιστούν την μετα-Ερτογάν εποχή ιδιαίτερα δύσκολή. Η εξάρτηση στη δημιουργία ενός κλίματος φόβου κάποια στιγμή θα εκλείψει, είτε πριν είτε μετά τον Ερντογάν και η επόμενη μέρα θα φέρει αφόρητες πιέσεις από το λαό για αλλαγές. 

Ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας είναι ο στρατός. Όπως και στην Αίγυπτο, έτσι και στη Τουρκία ο στρατός δεν επιθυμεί ένα κράτος με ισλαμικά χαρακτηριστικά αλλά ένα φιλελεύθερο κράτος (κάτι που αποδείχθηκε και στο παρελθόν). Εάν ο Ερντογάν δεν ισορροπήσει αυτά τα δύο τότε μια νέα προσπάθεια πραξικοπήματος δεν είναι απίθανη. Μέσα σε όλα αυτά υπάρχουν και τα προβλήματα των ασταθών κρατών στη περιοχή, της Συρίας και του Ιράκ όπου οι εισροές προσφύγων συνεχίζουν και ίσως τις επόμενες δεκαετίες τα παιδιά των προσφυγικών καταυλισμών να ζητήσουν μερίδιο και ίσο λόγο για το τι μέλι γενέσθαι στη νέα τους πατρίδα. 

Το σίγουρο είναι πως η Τουρκία με την απόφαση του δημοψηφίσματος βαδίζει σε μεγαλύτερη αστάθεια και ανασφάλεια παρά προηγουμένως και η μοίρα της εξαρτάται από τις αποφάσεις του Ερντογάν αλλά και την υπομονή που θα δείξουν τα κόμματα, οι Κούρδοι, ο στρατός και τα λαϊκά της στρώματα.