Ο Ατατούρκ, το AKP και ο Τουρκικός Στρατός

Το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου επανέφερε στο σκηνικό την διαιρετική τομή της τουρκικής κοινωνίας. Από τη μια, το κοσμικό κράτος με τους κεμαλικούς οι οποίοι παραδοσιακά στηρίζονται από το στράτευμα, μιας και στη σύγχρονη τουρκική ιστορία ο στρατός ήταν ο φύλακας της κεμαλικής ιδεολογίας. Από την άλλη, το κόμμα AKP του νυν Προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάντ το οποίο εδώ και μια δεκαετία περίπου προσπαθεί να σπρώξει την Τουρκία προς ένα νεο-οθωμανικό στυλ, επανασυνδέοντας αργά αλλά σταθερά τη θρησκεία με το κράτος.

Τα τελευταία χρόνια πολλές φορές προσπάθησε ο στρατός να προβεί σε πραξικόπημα για να απομακρύνει το AKP από την εξουσία χωρίς ωστόσο να επιτύχει καν να ξεκινήσει το πραξικόπημα. Παρά το ότι στα πλείστα κράτη ο στρατός επιθυμεί την επαναφορά σε πιο συντηρητικά συστήματα διοίκησης, εντούτοις στη Τουρκία η σύνδεση του κεμαλισμού με την κοσμικότητα και το στρατό έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο πως το 2007 ο τουρκικός στρατός είχε ανακοινώσει πως η στροφή προς το ισλάμ που επιχυρείται είναι ξεκάθαρα αντίθετη με την κεμαλική ιδεολογία.

Τα τελευταία 60 χρόνια, ο τουρκικός στρατός μέσα από τέσσερα πραξικοπήματα άλλαξε την πολιτική ηγεσία της χώρας, κάτι το οποίο επιθυμεί να κάνει και κατά του AKP από το 2003 όταν και ανέλαβε την εξουσία το κόμμα του Ερντογάν, με πιο γνωστό το σχέδιο Βαριοπούλα για το οποίο καταδικάστηκαν δεκάδες ανώτεροι αξιωματούχοι του τουρκικού στρατού.

Ο Ερντογάν παρά την τεράστια δημοτικότητα του έχει πολλούς εχθρούς εντός και εκτός Τουρκίας μιας και οι πιο φιλελεύθερες περιοχές και ομάδες της χώρας τρέμουν στη πιθανότητα μετασχηματισμού της σε μια ξεκαθάρα ισλαμική οντότητα σε πολιτικό και δικαστικό επίπεδο. Είναι γνωστό πως η Τουρκία χρησιμοποιεί ίσως το πιο προοδευτικό δικαστικό σύστημα σε σχέση με τα υπόλοιπα μουσουλμανικά κράτη. Η προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου σουλτανάτου από τον Ερντογάν (βλ. κτίσιμο Προεδρικού μεγάρου και τις στολές της φρουράς του) έφερε στο φως τις αντιδράσεις των κεμαλικών. 

Η αποτυχία του πραξικοπήματος επανέφερε τις εσωτερικές αναταραχές οι οποίες είχαν καταλαγιάσει μετά τις τελευταίες εκλογές. Ο ρόλος του Γκουλέν, ενός κληρικού ο οποίος κατέφυγε το 2000 στις ΗΠΑ και στηρίζει μέσω του κινήματος Γκουλέν στη Τουρκία ένα πολυκομματικό δημοκρατικό σύστημα με κεμαλικές αρχές, παραμένει ακόμη αδιευκρίνηστος. Το σίγουρο είναι πως οι μαζικές συλλήψεις στρατιωτικών, δικαστών και δημοσιογράφων που αντιτίθενται στον Ερντογάν δεν θα μείνουν χωρίς αντίδραση. Το ερώτημα είναι ποιά θα είναι αυτή η αντίδραση, από που θα προέρχεται (PKK, Αριστερά ή Στρατό) και εάν θα είναι αρκετή για να απομακρύνει το AKP από την εξουσία.